خلاصه مقاله : لینوکس توزیع‌های مختلفی دارد که همگی بر پایه متن باز می باشد . توزیع لینوکس توسط افراد یا توسط گروه‌های متشکل و سازمان‌های حرفه‌ای ایجاد می‌شوند. این توزیع‌ها شامل تعدادی نرم‌افزار سیستم و برنامه‌های کاربردی به همراه روالی مشخص برای نصب آن‌ها بر رایانه هستند. توزیع‌ها معمولاً برای منظورهای مختلفی از جمله محلی‌سازی، پشتیبانی از یک معماری خاص، کاربردهای بلادرنگ (Real-Time Applications) و سامانه‌های توکار (Embedded Systems) به وجود می‌آیند . یک توزیع همه منظوره معمولی همواره شامل هسته لینوکس، کتاب‌خانه‌ها و ابزارهای گنو، پوسته‌های خط فرمان و انبوه بی‌شماری از نرم‌افزارهای کاربردی از مجموعه‌های اداری و سیستم پنجره‌ای اِکس گرفته تا مفسرها، ویرایشگرهای متن و ابزارهای علمی است.

مقدمه : در سال 1984 میلادی ‏ریچارد استالمن که رئیس بنیاد نرم‌افزارهای آزاد بود پروژه گنو (GNU) را آغاز کرد. در این پروژه که یک جنبش نرم‌افزاری محسوب می‌شد برنامه‌نویسان با یکدیگر همکاری می‌کردند . آن زمان بیشتر ابزارهای پروژه گنو که با زبان برنامه‌نویسی سی و اسمبلی نوشته شده بود آماده کار بود اما ایراد کار در عدم وجود یک هسته? مناسب و آزاد بود . کار در پروژه گنو به سمت طراحی یک هسته مناسب متمرکز می‌شد . در این زمان لینوس تُروالدز دانشجو فنلاندی که در دانشگاه هلسینکی درس می خواند با الهام از کد مینیکس کار خود را آغاز کرد. سرانجام در 25 اوت سال 1991 پیامی به گروه خبری comp.os.minix ارسال کرد . متن پیام :« سلام به هر کس که آن بیرون از مینیکس استفاده می‌کند. من در حال حاضر روی سیستم عاملی آزاد برای رایانه‌های ‎(‏AT 386) کار می‌کنم . از ماه آوریل کار را آغاز کرده‌ام و هم‌اکنون این سیستم‌عامل آماده‌است و کار می‌کند. دوست دارم از عقیده دیگران در مورد سیستم‌عاملم با خبر شوم . چرا که سیستم من تا حدی شبیه به مینیکس است. در حال حاضر (1.08)bash و(1.40) gcc را بر روی آن دارم و چیزهای دیگری که به نظر می‌رسد همه درست کار می‌کنند . به هر پیشنهاد و نظری خوش آمد می‌گویم اما قول نمی‌دهم که آن را انجام دهم! لینوس (torvalds@kruuna.helsinki.fi). پ.ن. - بله این نرم‌افزار آزاد است. البته قابل انتقال بر روی انواع دیگر رایانه نیست (چرا که دستورات AT??? را به کار می‌برد) و ممکن است غیر از سخت‌دیسک AT چیز دیگری را پشتیبانی نکند. این همه چیزی است که من دارم!» لینوکس برخلاف مینیکس که از معماری میکروکرنل استفاده می‌کرد، با ایده هسته‌های مونولیتیک طراحی شده بود. اولین نسخه لینوکس در سپتامبر 1991 در اینترنت منتشر شد. دومین نسخه‌ آن به فاصله کمی در اکتبر همان سال منتشر شد . از آن پس هزاران برنامه‌نویس (هکر) در سراسر دنیا در این پروژه شرکت کردند . پنگوئن تاکس نشانه و مایه خوش شانسی هسته لینوکس است. لینوس تُروالدز مالک علامت تجاری لینوکس است که به عنوان « نرم افزار سیستم عامل رایانه برای تسهیل در استفاده و عملیات رایانه » به ثبت رسیده‌است.

 در سال 1991 لینوس توروالدز پروژه درسی خود را با عنوان یک سیستم عامل آزاد و قابل دسترسی عنوان کرد و نام آنرا لینوکس گذاشت در آن زمان کمتر کسی فکر می کرد که این سیستم عامل هویت تجاری و کاربردی بخود بگیرد و رقیبی برای دیگر سیستم عامل های تحت شبکه و سرور شود . در اواخر دهه نود لینوکس جای خود را در کامپیوتر های سرور و شبکه تثبیت کرد و روز به روز بر قدرتمندی و پایداری خود افزود با ورود به قرن بیست و یکم تقریباً تمام کارشناسان به کارایی و قابلیت های فراوان لینوکس و سیستم عامل های هم خانواده آن پی بردند . لینوکس نوپا در راه تازه ای قدم برداشت . پیشگامان و توسعه دهندگان لینوکس و دنیای نرم افزارهای اپن سورس و آن هایی که اعتقاد به آزادی نرم افزاری در همه سطوح کاربردی کامپیوتر را داشتند ، هدف تازه و نوینی را انتخاب کردند . این کارشناسان سال 2008 را به عنوان سال لینوکس دسکتاپ برگزیدند و تلاش خود را برای نایل آمدن این هدف آغاز کردند و تقربیاً از عهده این کار نیز برآمدند .

 گنو / لینوکس جدا از فلسفه و تفکر آزادی که پشت آن است ، سیستم عاملی است بر اساس هسته لینوکس که شامل ابزارهای GNU ،  برنامه نصاب ، سیستم مدیریت بسته ها و بسیاری از نرم افزارهای مورد نیاز شما باشد ، بر خلاف سیستم عامل ویندوز مایکروسافت که توسط یک کمپانی تولید و پشتیبانی می شود ، گنو / لینوکس را افراد متخصص مختلف و شرکت های بسیاری تولید ،توزیع و پشتیبانی می کنند . به علت این که تمامی اجزای گنو / لینوکس آزاد و رایگان هستند ، همه می توانند بر اساس نیاز خود یک نسخه سفارشی از آن تولید کنند . به همین خاطر توزیع های گنو / لینوکس از تنوع بسیار زیادی برخوردارند و قدرت انتخاب مناسبی به کاربران خود می دهند که در برخی مواقع این تنوع باعث سردرگمی کاربران در انتخاب توزیع مناسب می شود . در سال 1993 به بعد , افراد و شرکت های مختلفی توزیع های سفارشی شده خود را وارد بازار جهانی کرده اند که هم اکنون بیش از 350 توزیع گنو / لینوکسی موجود است . لینوکس (Linux) نام یک سیستم عامل رایانه‌ای است که معروف‌ترین مثال نرم‌افزار آزاد و توسعه به روش اُپن‌سورس (متن‌باز) شناخته می‌شود. اگر بخواهیم دقیق باشیم فقط باید هسته لینوکس را لینوکس بنامیم اما به طور معمول این کلمه به سیستم‌عامل‌های یونیکس‌مانندی (یا گنو/لینوکسی) اطلاق می‌شود که بر مبنای هسته? لینوکس و کتاب‌خانه‌ها و ابزارهای پروژه‌ گنو ساخته شده‌اند. به مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای بنا شده بر اجزای گفته شده توزیع لینوکس (linux distribution) می‌گویند که به طور معمول شامل ابزارهای توسعه‌ نرم‌افزار، پایگاه‌های داده، سرویس دهنده‌های وب مثل آپاچی، محیط‌های رومیزی مثل گنوم و کی‌دی‌ای و مجموعه‌های اداری مثل اُپن آفیس هستند.لینوکس برای استفاده? ریزپردازنده‌ها با معماری 80386 اینتل طراحی شده بود اما امروزه انواع مختلف معماری‌ها را پشتیبانی می‌کند و در انواع و اقسام وسایل از کامپیوترهای شخصی گرفته تا ابررایانه‌ها و تلفن‌های همراه به کار می‌رود. این سیستم عامل که در ابتدا بیشتر توسط افراد مشتاق توسعه پیدا می‌کرد و به کار گرفته می‌شد، توانسته‌است پشتیبانی شرکت‌های سرشناسی چون )آی بی ام (و )هیولت پاکارد( را به دست آورد و با بسیاری از نسخه‌های خصوصی یونیکس رقابت کند. طرفداران لینوکس و بسیاری از تحلیل‌گران این موفقیت را ناشی از استقلال از فروشنده، کم‌هزینه بودن پیاده‌سازی، سرعت بالا، امنیت و قابلیت اطمینان آن می‌دانند.

توزیع‌های گنو/ لینوکس بسیار زیاد هستند . هر توزیعی برای کاربردی خاص ایجاد شده در زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده‌است: فدورا ( fedora) ،لینوکس تجاری رِدهَت ،ناپیکس (knoppix) ،دبیان (Dibain)،اِسلَکوِر ،جِنتو ،مندریوا (ماندریک قدیم) ،توربو لینوکس ،سوزه ،اوبونتو (Ubuntu) ،کوبونتو ، ادوبونتو ،اکسوبونتو ، گوبونتو ، لینوکس شریف ، پارسیکس گنو/لینوکس (parsix) ، کارآمد ، مینت . قابل ذکر است که توزیع‌های لینوکس شریف، پارسیکس، شبدیکس، فارلیکس، کارآمد و سرآمد از توزیع‌هایی هستند که در کشور ایران و توسط برنامه نویسان ایرانی ایجاد و در حال توسعه هستند،؛ و از آن میان در حال حاضر پارسیکس و کارآمد در حال توسعه می‌باشند و شریف هم در نسخه رومیزی به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی برای توسعه‌دهندگان توسعه نیافته است و تنها نسخه سرویس‌دهنده آن توسعه می‌یابد .

 Fedora

یکی از معروف ترین نسخه های گنو/ لینوکس است که توسط یکی از بزرگترین شرکت های دنیای لینوکس یعنی RedHat پشتیبانی می شود. این توزیع بسیار قدرتمند دارای کاربران بسیار زیادی است و در دو نسخه دسکتاپ و سرور عرضه می شود. آپدیت های پیاپی، پشتیبانی مناسب، نصب آسان، تنظیمات پیشرفته، پیکیج های نرم افزاری زیاد، فدورا را به یکی از انتخاب های اصلی کاربران گنو/لینوکس تبدیل نموده است. به علت پشتیبانی مناسب RedHat از این توزیع، شرکت های بسیار زیادی فدورا را به عنوان سیستم عامل خود انتخاب کرده اند و از آن برای کارهای مختلف خود بهره می برند. امنیت، پایداری و کارایی فدورا زبان زد بسیاری از کاربران لینوکس است. فدورا از نسخه ?? تصمیم گرفت تا به جای مکانیزم قدیمی بوت با نام RHGB که در ردهت استفاده می‌شود از روش جدیدی با نام Plymouth استفاده کند .Plymouth  خیلی زود حتی قبل از اینکه پارتیشن / متصل (mount) شود آغاز می‌شود و نیازی به سرور X هم ندارد و خیلی از مشکلات قبلی در طول زمان بالا آمدن سیستم را هم ندارد

 Plymouth به راه‌انداز  DRM kernel modesetting جهت نمایش صفحات گرافیکی خود نیازمند است اما قابلیت یک راه‌انداز متنی را نیز دارد که در صورت عدم وجود این راه‌انداز برای یک کارت گرافیکی خاص بتواند سیستم را راه‌اندازی کند.این راه‌انداز متنی همان صفحه مشکلی رنگ با خط سفیدی است که شما در هنگام آغاز سیستم فدورا ?? می‌بینید.

از زمانی که توزیع Suse بوجود آمد، سازندگان آن روی کاربران کامپیوترهای شخصی زوم کرده بودند. پس از اینکه در سال  ???? شرکت Novell شرکت تولید کننده Suse را خریداری کرد، دریافت آن را از اینترنت برای عموم میسر نمود. سپس ناول نام Suse را به OpenSUSE تغییر داد و آن را به صورت کاملاً آزاد در اختیار همه قرار داد. هم اکنون OpenSUSE انتخاب اول کاربران حرفه ای برای استفاده های شخصی است. دسکتاپ پیش فرض آن KDE است و از برنامه نصاب بسیار قدرتمندی بهره می برد. پایداری، ظاهر چشمگیر، گرافیک قوی، امنیت، تنظیمات پیشرفته از ویژگی هایی است که کاربران OpenSUSE از آن یاد خواهند کرد. این شرکت پس از عرضه نسخه OpenSuSE10.2، یک‌سال‌ونیم روی توسعه نسخه 3/10 زمان صرف کرد؛ مدت‌زمانی که با انتقاد بسیاری از کارشناسان مواجه شد، اما ناول این انتقاد را با انتشار نسخه 3/10 پاسخ داد. ناول در این نسخه پیشرفت‌های بسیار بزرگی را صورت داده است که تا پیش از این وجود نداشتند. ساده کردن نصب نرم‌افزار روی لینوکس، بهبود گرافیک و محیط‌های کاربری لینوکس، افزودن قابلیت‌های مالتی‌مدیا، بهبود ابزار YaST که تقریباً مدیریت کل OpenSuSE را برعهده دارد، استفاده از افکت‌های سه‌بعدی و فانتزی دسکتاپ و مجازی‌سازی، برخی از تازه‌های این نسخه جدید هستند

 Knoppix

این توزیع از گنو/لینوکس یک Live-CD است  این بدین معنی است که کاربر می تواند سیستم خود را به صورت مستقیم از روی سی دی بوت (BOOT ) کند بدون اینکه نیاز به نصب سیستم عامل روی هارد دیسک خود داشته باشد. Knoppix  قدرت بسیار زیادی در شناسایی اتوماتیک سخت افزارها دارد (که حتی از دیگر توزیع های لینوکس در این زمینه قوی تر است) و شامل بسیاری از نرم افزارهای مورد نیاز می شود. این سی دی می تواند به عنوان یک ابزار ریکاوری یا برای تست سخت افزارهای سیستم به کار برود و یا حتی به عنوان یک توزیع گنو/ لینوکس مناسب برای کاربردهای دسکتاپ انتخاب شود. این توزیع بر اساس Debian توسعه داده شده است و دارای آپدیت ها و پشتیبانی مناسبی است .

   Debian

یکی از قدیمی ترین توزیع های گنو/لینوکس است که توزیع های بسیاری همچون اوبونتو بر اساس آن گسترش یافته اند. Debian  پروژه ای آزاد و غیرتجاری است که هم اکنون بیش از هزاران توسعه دهنده در سراسر دنیا بر روی نسخه های مختلف آن کار می کنند. این پروژه بسیار بزرگ است و یازده سکوی سخت افزاری را که شامل PowerPC، x86، SPARC و AMD64 نیز می شوند را پشتیبانی می کند. Debian  یکی از مقیدترین توزیع های گنو/لینوکس به فلسفه گنو/لینوکس و سیستم عامل یونیکس است، پایدار است و دارای یکی از بزرگترین اجتماعات کاربری لینوکس است. Debian  همچنین دارای مستندات بسیاری است و به تعداد زیادی از زبان های دنیا ترجمه شده است. فقدان ابزارهای گرافیکی و نصاب گرافیکی استفاده از Debian را برای بسیاری از کاربران سخت نموده است. در حقیقت ماندن در Debian در مقایسه با توزیع های دیگر مشکل تر است. بر همین اساس کاربرانی که قصد استفاده از لینوکس در کامپیوترهای شخصی را دارند بیشتر به طرف توزیع های بر اساس Debian مانند اوبونتو کشیده می شوند. Debian  انتخاب مناسبی برای استفاده در کامپیوترهای سرویس دهنده (Server) خواهد بود.  

منابع :

 www.oujnewe.com

 www.shabakeh-mag.com

   www.linux.com

   http://articles.techrepublic.com.com/5102-10877-6150906.html

   www.fa.wikipedia.org