در سال 1991 لینوس توروالدز پروژه درسی خود را با عنوان یک سیستم عامل آزاد و قابل دسترسی عنوان کرد و نام آنرا لینوکس گذاشت در آن زمان کمتر کسی فکر می کرد که این سیستم عامل هویت تجاری و کاربردی بخود بگیرد و رقیبی برای دیگر سیستم عامل های تحت شبکه و سرور شود . در اواخر دهه نود لینوکس جای خود را در کامپیوتر های سرور و شبکه تثبیت کرد و روز به روز بر قدرتمندی و پایداری خود افزود با ورود به قرن بیست و یکم تقریباً تمام کارشناسان به کارایی و قابلیت های فراوان لینوکس و سیستم عامل های هم خانواده آن پی بردند . لینوکس نوپا در راه تازه ای قدم برداشت . پیشگامان و توسعه دهندگان لینوکس و دنیای نرم افزارهای اپن سورس و آن هایی که اعتقاد به آزادی نرم افزاری در همه سطوح کاربردی کامپیوتر را داشتند ، هدف تازه و نوینی را انتخاب کردند . این کارشناسان سال 2008 را به عنوان سال لینوکس دسکتاپ برگزیدند و تلاش خود را برای نایل آمدن این هدف آغاز کردند و تقربیاً از عهده این کار نیز برآمدند .
گنو / لینوکس جدا از فلسفه و تفکر آزادی که پشت آن است ، سیستم عاملی است بر اساس هسته لینوکس که شامل ابزارهای GNU ، برنامه نصاب ، سیستم مدیریت بسته ها و بسیاری از نرم افزارهای مورد نیاز شما باشد ، بر خلاف سیستم عامل ویندوز مایکروسافت که توسط یک کمپانی تولید و پشتیبانی می شود ، گنو / لینوکس را افراد متخصص مختلف و شرکت های بسیاری تولید ،توزیع و پشتیبانی می کنند . به علت این که تمامی اجزای گنو / لینوکس آزاد و رایگان هستند ، همه می توانند بر اساس نیاز خود یک نسخه سفارشی از آن تولید کنند . به همین خاطر توزیع های گنو / لینوکس از تنوع بسیار زیادی برخوردارند و قدرت انتخاب مناسبی به کاربران خود می دهند که در برخی مواقع این تنوع باعث سردرگمی کاربران در انتخاب توزیع مناسب می شود . در سال 1993 به بعد , افراد و شرکت های مختلفی توزیع های سفارشی شده خود را وارد بازار جهانی کرده اند که هم اکنون بیش از 350 توزیع گنو / لینوکسی موجود است . لینوکس (Linux
) نام یک سیستم عامل رایانهای است که معروفترین مثال نرمافزار آزاد و توسعه به روش اُپنسورس (متنباز) شناخته میشود. اگر بخواهیم دقیق باشیم فقط باید هسته لینوکس را لینوکس بنامیم اما به طور معمول این کلمه به سیستمعاملهای یونیکسمانندی (یا گنو/لینوکسی) اطلاق میشود که بر مبنای هسته? لینوکس و کتابخانهها و ابزارهای پروژه گنو ساخته شدهاند. به مجموعهای از نرمافزارهای بنا شده بر اجزای گفته شده توزیع لینوکس (linux distribution) میگویند که به طور معمول شامل ابزارهای توسعه نرمافزار، پایگاههای داده، سرویس دهندههای وب مثل آپاچی، محیطهای رومیزی مثل گنوم و کیدیای و مجموعههای اداری مثل اُپن آفیس هستند.لینوکس برای استفاده? ریزپردازندهها با معماری 80386 اینتل طراحی شده بود اما امروزه انواع مختلف معماریها را پشتیبانی میکند و در انواع و اقسام وسایل از کامپیوترهای شخصی گرفته تا ابررایانهها و تلفنهای همراه به کار میرود. این سیستم عامل که در ابتدا بیشتر توسط افراد مشتاق توسعه پیدا میکرد و به کار گرفته میشد، توانستهاست پشتیبانی شرکتهای سرشناسی چون )آی بی ام (و )هیولت پاکارد( را به دست آورد و با بسیاری از نسخههای خصوصی یونیکس رقابت کند. طرفداران لینوکس و بسیاری از تحلیلگران این موفقیت را ناشی از استقلال از فروشنده، کمهزینه بودن پیادهسازی، سرعت بالا، امنیت و قابلیت اطمینان آن میدانند.در گذشته یک کاربر لینوکس برای پیکربندی و نصب سیستم خود، نیازمند دانش بالایی از رایانه بود. این دلیل به علاوه جذاب بودن دسترسی به درون سیستم، باعث شده بود که به طور سنتی کاربران لینوکس را (بر خلاف کاربران ویندوز یا مَکاواِس) کسانی شکل بدهند که با تکنولوژی بیشتر آشنا هستند. افرادی که معمولاً با القاب « هَکِر» و « گیک» شناخته میشوند. این نگرش در سالهای اخیر با افزایش راحتی کار در لینوکس و گسترده شدن استفاده از بسیاری از توزیعها، اعتبار خود را از دست دادهاست. لینوکس در بازار سرورها و کاربردهای ویژه ( مانند پردازش تصویر و سرویسهای وِب ) پیشرفت قابل ملاحظهای کرده و در حال ورود به بازار بزرگ رایانههای رومیزی است.لینوکس اساس مجموعه نرمافزار سرور موسوم به ل.آ.م.پ ((ل)ینوکس ،(آ)پاچی ،(م)ایاسکیوال ،(پ)رل/(پ)یاچپی/(پ)ایتان)را تشکیل میدهد که میان توسعهدهندگان وب محبوبیت گستردهای کسب کردهاست. بدلیل پایداری و انعطاف لینوکس، این سیستم عامل حضور پررنگی به عنوان سیستم عاملی برای کامپیوترهای کارساز دارد. بر اساس آمار در سال 2008، از بین ده شرکت معتبر هاستینگ دنیا، پنج شرکت سیستم عامل لینوکس را در کارسازهای وب خود استفاده میکنند. از لینوکس همچنین اغلب در سیستمهای کارگذاشته استفاده میشود. قیمت اندک آن باعث میشود انتخابی ایدهآل برای ابزارهایی مانند سیمپیوتر (رایانهای که برای جمعیت کم درآمد کشورهای در حال توسعه طراحی شده) باشد.لینوکس با داشتن محیطهای رومیزی مانند گنوم و کی دی ای، رابط کاربری همچون اپل مکینتاش و مایکروسافت ویندوز را در کنار دیگر محیطهای گرافیکی و رابط خط فرمان یونیکس مانند سنتیاش، عرضه میکند. هرچند نرمافزارهای گرافیکی لینوکس برای بسیاری از مصارف وجود دارند، در بسیاری زمینهها نرمافزارهای خصوصی هنوز از گستره و میزان محبوبیت بیشتری برخوردارند .
کارساز(Server) به سیستم کامپیوتری پرقدرتی اطلاق میشود که در یک شبکه برای وظیفهای خاص، نقشی را بر عهده میگیرد. سیستم های کامپیوتری کارساز معمولا از سخت افزاری پرقدرت و نرمافزاری منعطف و پایدار برای ارایه دادن خدمات مورد نظر به مشتریان زیاد استفاده میکنند. سیستم عاملهای شکل گرفته بر پایه لینوکس، به دلیل پایداری و انعطافشان، گزینههای محبوبی برای نصب بر روی سیستمهای کارساز میباشند. نمونه نرم افزارهای مشهوری که معمولا تحت لینوکس به عنوان نرم افزار کارساز استفاده میشوند: اسکوئید (SQUID) کارساز پروکسی-کش (Proxy-Cache) بایند (BIND) کارساز سامانه نام دامنه (DNS) آپاچی (APACHE) کارساز وب پستفیکس(Postfix) کارساز پست الکترونیکی مایاسکیوال (MySQL) کارساز پایگاه داده .
نصب :
در ابتدا، مشکل بودن نصب سیستمهای بر پایه لینوکس مانعی برای پذیرش آن بود، اما در سالهای اخیر نصب لینوکس بسیار آسان شدهاست. بسیاری از توزیعها دارای نصبی آسان و قابل مقایسه با نسخههای ویندوز میباشند. علاوه بر این، رایانههای شخصی که با توزیعهای لینوکس وارد بازار شدهاند و به آسانی از بسیاری از فروشندههای اصلی، همچون دل، هیولت-پاکارد و وال-مارت قابل تهیه میباشد.بیشتر شیوههای عمومی نصب لینوکس، توسط همه توزیعهای مهم پشتیبانی میشود، که شامل اجرا از طریق لوح فشرده، حاوی برنامههای نصب و راهاندازی نرم افزارها میباشد. این لوح فشرده میتواند از طریق تصویر استاندارد (ISO image) بارگذاری شده باشد، به تنهایی و به قیمت بسیار پائین خریداری شود، یا میتواند در مجموعه نرم افزارهای تجاری اضافی ارائه شود.بعضی توزیعها، همچون دبیان (Debian)، از طریق دستگاههای کوچکی مثل فلاپی دیسک، نیز قابل نصب هستند. پس از نصب ابتدایی بیشتر نرم افزارها از طریق اینترنت و لوح فشرده قابل بار گذاری و نصب میباشند.بعضی توزیعها، همچون ناپیکس (Knoppix)، میتوانند به صورت بی درنگ از طریق دیسکهای زنده بسیار سریع تر از نصب بر روی دیسک سخت اجرا شوند. به این صورت که، یکبار از لوح فشرده راه اندازی میشود و میتوان از لینوکس بدون هیچگونه تغییری در محتویات دیسک سخت استفاده کرد. به همین نحو بعضی توزیعهای حداقل، همچون تامزروتبوت (Tomsrtbt)، بدون نیاز به تغییر محتویات دیسک سخت از طریق فلاپی دیسک، به صورت بی درنگ قابل اجرا میباشد.همچنین بسیاری توزیعها از راه انداری بر روی شبکه پشتیبانی میکنند، پس همه مراحل نصب و پیکربندی دستگاه میتواند بر روی شبکه انجام شود .
پیکربندی :
بیشتر پیکربندیها در پوشهای با نام etc/ ذخیره شدهاست، در صورتیکه کاربر- مخصوص باشد، فایلهای پنهان در پوشه خانه کاربر قرار دارد. تعدادی از برنامهها از پایگاه داده پیکربندی به عوض فایل استفاده میکنند. خوب است بدانید که فولدر یا پوشه? /etc مربوط به فایلهای کانفیگ هستند که تمامی تنظیمات زمان اجرای آن سیستم عامل و وظایف آن را پیکر بندی میکند. بعضی از این تغییرات نیاز به یک سوئیچ -reconfigure برای اعمال و بروز شدن پیکر بندیهای جدید دارد و نیازی به رستارت ( Restart ) کل سرور نمیباشد و بعضی دیگر به اندازه رستارت شدن یک سرویس که با دستور کوتاه service servicename restart نیز به سرعت و دقت امکان پذیر است.راههای بسیاری برای ایجاد تغییرات وجود دارد. آسانترین راه، استفاده از ابزارهای آماده توزیعهایی همچون یاست (YaST) در (رایانه) (SuSE) یا مرکز کنترل در مندریک (Mandrake) استفاده کرد. انواع دیگر آن، مانند لینوکسکانف (Linuxconf)، ابزارهای سیستم گنوم، و وبمین (Webmin) برای توزیعهای ویژه نیستند. آنها شامل بسیاری از امکانات پیکربندی توسط خط فرمان میباشند.از آنجایی که به طور متداول اکثر تنظیمات در فایلهای متنی ذخیره شدهاند، آنها را میتوان با هر ویرایشگر متنی پیکر بندی نمود.
پشتیبانی :
به طور معمول پشتیبانی فنی توسط فروشندگان تجاری و دیگر کاربران گنو/لینوکس در اجتماعات آنلاین، گروههای خبری و فهرستهای پستی ارائه میشود. گروه کاربران گنو/لینوکس (LUGs) در همه جهان به کاربران بسیاری یاری میرساند.مدل کسب و کار اغلب فروشندگان تجاری لینوکس (برای مثال ردهت و ناول) بر پایهء دریافت حقالزحمه جهت پشتیبانی میباشد. اینگونه دریافت پشتیبانی در ازاء پرداخت پول برای کاربران تجاری لینوکس حایز اهمیت میباشد.
توزیعهای گنو/ لینوکس بسیار زیاد هستند . هر توزیعی برای کاربردی خاص ایجاد شده در زیر به برخی از آنها اشاره شدهاست: فدورا ( fedora) ،لینوکس تجاری رِدهَت ،ناپیکس (knoppix) ،دبیان (Dibain)،اِسلَکوِر ،جِنتو ،مندریوا (ماندریک قدیم) ،توربو لینوکس ،سوزه ،اوبونتو (Ubuntu) ،کوبونتو ، ادوبونتو ،اکسوبونتو ، گوبونتو ، لینوکس شریف ، پارسیکس گنو/لینوکس (parsix) ، کارآمد ، مینت . قابل ذکر است که توزیعهای لینوکس شریف، پارسیکس، شبدیکس، فارلیکس، کارآمد و سرآمد از توزیعهایی هستند که در کشور ایران و توسط برنامه نویسان ایرانی ایجاد و در حال توسعه هستند،؛ و از آن میان در حال حاضر پارسیکس و کارآمد در حال توسعه میباشند و شریف هم در نسخه رومیزی به دلیل نداشتن توجیه اقتصادی برای توسعهدهندگان توسعه نیافته است و تنها نسخه سرویسدهنده آن توسعه مییابد .
Fedora
یکی از معروف ترین نسخه های گنو/ لینوکس است که توسط یکی از بزرگترین شرکت های دنیای لینوکس یعنی RedHat پشتیبانی می شود. این توزیع بسیار قدرتمند دارای کاربران بسیار زیادی است و در دو نسخه دسکتاپ و سرور عرضه می شود. آپدیت های پیاپی، پشتیبانی مناسب، نصب آسان، تنظیمات پیشرفته، پیکیج های نرم افزاری زیاد، فدورا را به یکی از انتخاب های اصلی کاربران گنو/لینوکس تبدیل نموده است. به علت پشتیبانی مناسب RedHat از این توزیع، شرکت های بسیار زیادی فدورا را به عنوان سیستم عامل خود انتخاب کرده اند و از آن برای کارهای مختلف خود بهره می برند. امنیت، پایداری و کارایی فدورا زبان زد بسیاری از کاربران لینوکس است. فدورا از نسخه ?? تصمیم گرفت تا به جای مکانیزم قدیمی بوت با نام RHGB که در ردهت استفاده میشود از روش جدیدی با نام Plymouth استفاده کند .Plymouth خیلی زود حتی قبل از اینکه پارتیشن / متصل (mount) شود آغاز میشود و نیازی به سرور X هم ندارد و خیلی از مشکلات قبلی در طول زمان بالا آمدن سیستم را هم ندارد
Plymouth به راهانداز DRM kernel modesetting جهت نمایش صفحات گرافیکی خود نیازمند است اما قابلیت یک راهانداز متنی را نیز دارد که در صورت عدم وجود این راهانداز برای یک کارت گرافیکی خاص بتواند سیستم را راهاندازی کند.این راهانداز متنی همان صفحه مشکلی رنگ با خط سفیدی است که شما در هنگام آغاز سیستم فدورا ?? میبینید.
OpenSUSE
از زمانی که توزیع Suse بوجود آمد، سازندگان آن روی کاربران کامپیوترهای شخصی زوم کرده بودند. پس از اینکه در سال ???? شرکت Novell شرکت تولید کننده Suse را خریداری کرد، دریافت آن را از اینترنت برای عموم میسر نمود. سپس ناول نام Suse را به OpenSUSE تغییر داد و آن را به صورت کاملاً آزاد در اختیار همه قرار داد. هم اکنون OpenSUSE انتخاب اول کاربران حرفه ای برای استفاده های شخصی است. دسکتاپ پیش فرض آن KDE است و از برنامه نصاب بسیار قدرتمندی بهره می برد. پایداری، ظاهر چشمگیر، گرافیک قوی، امنیت، تنظیمات پیشرفته از ویژگی هایی است که کاربران OpenSUSE از آن یاد خواهند کرد. این شرکت پس از عرضه نسخه OpenSuSE10.2، یکسالونیم روی توسعه نسخه 3/10 زمان صرف کرد؛ مدتزمانی که با انتقاد بسیاری از کارشناسان مواجه شد، اما ناول این انتقاد را با انتشار نسخه 3/10 پاسخ داد. ناول در این نسخه پیشرفتهای بسیار بزرگی را صورت داده است که تا پیش از این وجود نداشتند. ساده کردن نصب نرمافزار روی لینوکس، بهبود گرافیک و محیطهای کاربری لینوکس، افزودن قابلیتهای مالتیمدیا، بهبود ابزار YaST که تقریباً مدیریت کل OpenSuSE را برعهده دارد، استفاده از افکتهای سهبعدی و فانتزی دسکتاپ و مجازیسازی، برخی از تازههای این نسخه جدید هستند
Knoppix
این توزیع از گنو/لینوکس یک Live-CD است این بدین معنی است که کاربر می تواند سیستم خود را به صورت مستقیم از روی سی دی بوت (BOOT ) کند بدون اینکه نیاز به نصب سیستم عامل روی هارد دیسک خود داشته باشد. Knoppix قدرت بسیار زیادی در شناسایی اتوماتیک سخت افزارها دارد (که حتی از دیگر توزیع های لینوکس در این زمینه قوی تر است) و شامل بسیاری از نرم افزارهای مورد نیاز می شود. این سی دی می تواند به عنوان یک ابزار ریکاوری یا برای تست سخت افزارهای سیستم به کار برود و یا حتی به عنوان یک توزیع گنو/ لینوکس مناسب برای کاربردهای دسکتاپ انتخاب شود. این توزیع بر اساس Debian توسعه داده شده است و دارای آپدیت ها و پشتیبانی مناسبی است .
Debian
یکی از قدیمی ترین توزیع های گنو/لینوکس است که توزیع های بسیاری همچون اوبونتو بر اساس آن گسترش یافته اند. Debian پروژه ای آزاد و غیرتجاری است که هم اکنون بیش از هزاران توسعه دهنده در سراسر دنیا بر روی نسخه های مختلف آن کار می کنند. این پروژه بسیار بزرگ است و یازده سکوی سخت افزاری را که شامل PowerPC، x86، SPARC و AMD64 نیز می شوند را پشتیبانی می کند. Debian یکی از مقیدترین توزیع های گنو/لینوکس به فلسفه گنو/لینوکس و سیستم عامل یونیکس است، پایدار است و دارای یکی از بزرگترین اجتماعات کاربری لینوکس است. Debian همچنین دارای مستندات بسیاری است و به تعداد زیادی از زبان های دنیا ترجمه شده است. فقدان ابزارهای گرافیکی و نصاب گرافیکی استفاده از Debian را برای بسیاری از کاربران سخت نموده است. در حقیقت ماندن در Debian در مقایسه با توزیع های دیگر مشکل تر است. بر همین اساس کاربرانی که قصد استفاده از لینوکس در کامپیوترهای شخصی را دارند بیشتر به طرف توزیع های بر اساس Debian مانند اوبونتو کشیده می شوند. Debian انتخاب مناسبی برای استفاده در کامپیوترهای سرویس دهنده (Server) خواهد بود.
منابع :
http://articles.techrepublic.com.com/5102-10877-6150906.html